Waarheid. Een woord wat in onze tijd felle reacties kan oproepen. Zeker als het over religie gaat. Iemand die claimt dat iets de waarheid is, is of naïef of gewoon heel arrogant. Toch is het een relevante vraag, of iets wel waar is. Want als iets niet waar blijkt te zijn, dan is het de moeite van het lezen of volgen niet waard toch?
De Bijbel waarheid?
Dat geldt ook voor de Bijbel. De Bijbel is het meest verkochte boek ter wereld. Voor sommigen een ‘heilig’ boek, voor anderen gewoon een hebbeding. Omdat de Bijbel hét boek is van een van de grootste religies op aarde, hebben veel mensen opvattingen en vragen over dit historisch werk. En dan is het handig om te weten: is de Bijbel betrouwbaar? Of is wat er staat in de Bijbel waarheid?
Verhalencultuur
Om te achterhalen of de Bijbel op waarheid gebaseerd is, is het belangrijk om terug te gaan naar de tijd dat de historische geschriften tot stand kwamen. Omdat weinig mensen konden lezen en schrijven, zat verhalen vertellen en onthouden gebakken in de cultuur. Dus de verhalencultuur was heel sterk. Verhalen werden vaak heel nauwkeurig onthouden en doorverteld.
Two handshakes away
Vanuit dat historische kader kun je ook kijken naar hoeveel tijd er tussen een gebeurtenis en de verslaglegging zit. Verhalen over Jezus bijvoorbeeld zijn vrij snel na zijn dood opgeschreven. Paulus was de eerste die over Jezus schreef. Van Paulus weten we dat hij omging met de (half)broer van Jezus. Hij is dus, zoals we dat nu mooi zeggen, ‘only two handshakes away’. Slechts twee handjes schudden bij Jezus vandaan. Voor historici zeer uitzonderlijk om zo dichtbij de bron te zijn. Hoe dichterbij de bron, hoe betrouwbaarder de geschriften.
Ook andere mensen die over Jezus hebben geschreven (bijvoorbeeld de schrijvers van de eerste vier boeken van het Nieuwe Testament in de Bijbel) hadden of Jezus zelf ontmoet of veel getuigen gesproken die Jezus hadden gekend. Onderzoekers geven aan dat als je goed kijkt naar de tekst en de achtergrondinformatie, er maximaal 30 jaar zit tussen de werkelijke gebeurtenissen en het moment dat de evangeliën zijn geschreven.
Want dat de verhalen zo snel na zijn dood zijn opgeschreven is uitzonderlijk. In andere boeken uit de Klassieke Oudheid is die tijd veel langer en ook deze documenten worden beschouwd als belangrijke en betrouwbare geschiedkundige boeken. Details kunnen dan wellicht wel veranderd zijn maar de grote lijn van het verhaal zal intact zijn gebleven.
Dus hoewel veel mensen vraagtekens hebben bij het feit of Jezus wel echt heeft bestaan, is hierover bij historici en wetenschappers geen enkele twijfel. Ontdek hier waarom.
Gaan Bijbel en wetenschap wel samen?
De Bijbel en wetenschap. Twee tegenpolen lijkt het wel. Gaan Bijbel en wetenschap wel samen? Want is het niet zo dat het volgens de wetenschap helemaal niet mogelijk is dat de Bijbel waarheid is?
Allereerst is het goed om te weten dat de Bijbel niet geschreven is als wetenschappelijk boek of objectief geschiedenisboek. De wetenschap geeft antwoorden op vragen rondom het wat en hoe in de wereld. Bijbel is gericht op het waarom achter de wereld. En is bedoeld als richtlijn hoe je kunt leven en hoe God naar mensen kijkt. Dus net als in elk verhaal, zijn ook de verhalen in de Bijbel opgeschreven om een bepaalde boodschap mee te geven.
Wetenschap en de Bijbel kunnen – mede daarom – zeker soms botsen. Dat is ook logisch: in de tijden waarin de verschillende boeken uit de bijbel zijn geschreven had men natuurlijk nog geen beschikking over de wetenschappelijke inzichten die we nu hebben. Dat claimt de Bijbel ook niet. De vraag is: ontkracht het gebrek aan wetenschappelijke kennis de hele bijbel? Of is er nog steeds wijsheid in te vinden?
Lost in translation: Bijbel waarheid verloren door vertalingen heen?
Omdat er van geen enkel Bijbelboek het origineel is overgebleven, moeten we het doen met kopieën. Maar kloppen die dan wel? Eeuwenlang zijn de Bijbelboeken overgeschreven door bijvoorbeeld door monniken. De Bijbel werd met veel toewijding en precisie overgeschreven. Een proces van jarenlang werk.
Er zijn mensen die claimen dat de monniken veel van de Bijbel verzonnen hebben. Bijvoorbeeld om het beter in het straatje van de kerk te laten passen. Het valt niet te ontkennen dat hier en daar zeker wel eens wat details zijn verzonnen of weglaten. Maar voor veel monniken was het schrijven van een Bijbel een heilig werk. Ze zouden daarom nooit zomaar rigoureuze aanpassingen doen. Bovendien duiken er nu nog steeds oudere documenten op die bijna exact hetzelfde zijn.
Zijn de verhalen in de Bijbel waarheid of verzonnen?
Vaak wordt ook gedacht dat er door de eeuwen heen verhalen bij verzonnen zijn. Je kunt je afvragen of het niet gewoon spannende verhalen waren. Fictie dus. De auteurs zelf claimen dat hun bijdrage waargebeurd is. Details van hun versie van het verhaal kunnen nog wel eens verschillen. Op basis daarvan zeggen critici vaak dat de Bijbel is niet waar! Je kunt het ook omdraaien: ooggetuigen maakten hetzelfde mee, maar observeerden of interpreteerden anders. Alle observaties samen vormt dan juist een completer verhaal. Zij waarderen ook het feit dat deze details later niet zijn weggepoetst om twijfel weg te nemen. Vanuit dat perspectief wordt gezegd, juist daarom is de Bijbel waar.
De verhalen en uitspraken van Jezus kunnen compleet uit de duim gezogen zijn. Maar historici achten de kans dat de Bijbel en alle verhalen en uitspraken van Jezus verzonnen zijn, heel klein. Archeologische vondsten en manuscripten van oude geschiedschrijvers bevestigen nog regelmatig dat de Bijbel correct is als het gaat over historische gebeurtenissen. Data, mensen, gebeurtenissen – het blijkt vaak nauwkeurig te kloppen.
Ontdek het zelf
De Bijbel is een uiteenlopend en daarom ook complex boek. Soms lijkt het zichzelf tegen te spreken. Of komen details komen niet overeen. Bekijk de Bijbel daarom ook als geheel. Kijk naar de context, de wetenschap, de cultuur en kennis van toen. Ga op zoek naar de grote lijn. De beste manier om te ontdekken of de Bijbel waarheid is? Ga zelf de Bijbel lezen en oordeel zelf!
